Thủ tục công chứng di chúc gồm những gì?

1/ Công chứng di chúc là gì?

2/ Thẩm quyền công chứng di chúc?

2.1. Ai được quyền công chứng, chứng thực di chúc

Người lập di chúc có thể yêu cầu công chứng hoặc chứng thực bản di chúc của mình.  Căn cứ theo Điều 636 và 639 của Bộ luật Dân sự thì người lập di chúc có thể thực hiện thủ tục công chứng, chứng thực di chúc tại cơ quan, tổ chức sau đây:

- Phòng công chứng tại UBND xã/phường ở địa phương mình cư trú.

- Văn phòng công chứng tư nhân: Là tổ chức hành nghề công chứng được cấp phép hoạt động một cách hợp pháp, các thủ tục công chứng được diễn ra tại những văn phòng công chứng tư nhân đều có hiệu lực trước Pháp luật.

- Khi muốn chứng thực người lập di chúc có thể đến một trong các cơ quan nêu trên và cung cấp đầy đủ các giấy tờ cần thiết thì cơ quan công chứng thực sẽ tiếp nhận, thực hiện và trả kết quả đúng thời hạn theo quy định.

2.2. Những người không được quyền công chứng di chúc

Di chúc là văn bản thừa kế có giá tri pháp lý cao, nội dung của nó ảnh hưởng đến quyền, và nghĩa vụ tài sản của những người thừa kế. Di chúc được công chứng tức là đã  pháp luật đã công nhận tính hợp pháp của di chúc đó. Vì vậy, pháp luật quy định quyền công chứng, chứng thực di chúc phải do người không liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến quyền và nghĩa vụ tài sản của người chết. Cụ thể theo Điều 637 của bộ Luật dân sự 2015 quy định những đối tượng sau đây không được thực hiện thủ tục công chứng di chúc:

Điều 637. Người không được công chứng, chứng thực di chúc

Công chứng viên, người có thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã không được công chứng, chứng thực đối với di chúc nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

1. Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc.

2. Người có cha, mẹ, vợ hoặc chồng, con là người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật.

3. Người có quyền, nghĩa vụ về tài sản liên quan tới nội dung di chúc.

Như vậy, công chứng viên, người có thẩm quyền của UBND cấp xã/phường mà không thuộc một trong các trường hợp nêu trên thì mới được quyền công chứng, chứng thực di chúc. Tìm hiểu thêm quy định về người được công chứng di chúc tại đây.

3/ Hồ sơ tiến hành công chứng di chúc

Để thực hiện thủ tục công chứng di chúc cần chuẩn bị các loại giấy tờ cần thiết sau: 

– Phiếu yêu cầu công chứng hợp đồng, giao dịch theo mẫu;

– Dự thảo di chúc (trường hợp soạn sẵn);

– Bản sao giấy tờ tuỳ thân;

– Bản sao giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng. Hoặc bản sao giấy tờ thay thế được pháp luật quy định đối với tài sản mà pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng, trong trường di chúc liên quan đến tài sản đó;

– Bản sao các giấy tờ khác liên quan đến di chúc mà pháp luật quy định. 

4/ Thủ tục công chứng di chúc tại phòng công chứng

Người lập di chúc có thể yêu cầu công chứng bản di chúc mình đã lập. Theo đó, sau khi hoàn thành bản di chúc người để lại di sản có thể đến Ủy ban nhân nhân xã, phường, thị trấn hoặc phòng công chứng gấn nơi mình ở để thực hiện công chứng di chúc theo trình tự và hướng dẫn của công chứng viên. Thủ tục công chứng di chúc tại cơ quan công chứng tuân thủ theo quy định tại Điều 636 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:

Điều 636. Thủ tục lập di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng hoặc Ủy ban nhân dân cấp xã

Việc lập di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng hoặc Ủy ban nhân dân cấp xã phải tuân theo thủ tục sau đây:

1. Người lập di chúc tuyên bố nội dung của di chúc trước công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã. Công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã phải ghi chép lại nội dung mà người lập di chúc đã tuyên bố. Người lập di chúc ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc sau khi xác nhận bản di chúc đã được ghi chép chính xác và thể hiện đúng ý chí của mình. Công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã ký vào bản di chúc.

2. Trường hợp người lập di chúc không đọc được hoặc không nghe được bản di chúc, không ký hoặc không điểm chỉ được thì phải nhờ người làm chứng và người này phải ký xác nhận trước mặt công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã. Công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã chứng nhận bản di chúc trước mặt người lập di chúc và người làm chứng.

Cụ thể, thủ tục công chứng di chúc tại chỗ ở thực hiện theo quy định tại Điều 639 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:

Điều 639. Di chúc do công chứng viên lập tại chỗ ở

1. Người lập di chúc có thể yêu cầu công chứng viên tới chỗ ở của mình để lập di chúc.

2. Thủ tục lập di chúc tại chỗ ở được tiến hành như thủ tục lập di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng theo quy định tại Điều 636 của Bộ luật này.

- Chứng minh thư/ thẻ căn cước/ giấy tờ tùy thân còn hiệu lực

- Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu các tài sản để lại trong di chúc thừa kế như: giấy tờ nhà đất, sổ đỏ, giấy tờ sở hữu bất động sản, quyền sở hữu xe

- Giấy khám sức khỏe của người lập di chúc do bệnh viện hoặc các trung tâm y tế cấp ( điều này nhằm chứng minh người lập di chúc hoàn toàn bình thường, khỏe mạnh và kiểm soát, nhận thức được hành vi của mình)

- Phiếu yêu cầu công chứng

- Bản di chúc hợp pháp/ bản dự thảo di chúc ( là văn bản thể hiện di nguyện, ý chí cuối cùng của người lập di chúc và không bất cứ sự lừa dối hay ép buộc khi lập di chúc)

Lưu ý: Trong trường hợp người lập di chúc không viết được hay không thể điểm chỉ thì người làm chứng hoặc người được ủy quyền có thể kí xác nhận/ điểm chỉ thay, tuy nhiên việc ký/ điểm chỉ hợp đồng công chứng di chúc tại nhà phải có sự chứng kiến của công chứng viên và 1 người làm chứng khác.

6/ Một số lưu ý khi thực hiện công chứng di chúc