Di chúc bị vô hiệu khi nào?

Lập di chúc nhằm hiện thực hóa ý nguyện của người chết và hạn chế tranh chấp di sản. Tuy nhiên, di chúc đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật. Vì vậy, cần đáp ứng tìm hiểu các trường hợp  di chúc bị vô hiệu, để hoàn toàn yên tâm về tính hợp pháp của di chúc sau khi lập.

- Người lập di chúc phải là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ: Một chủ thể được coi là có năng lực hành vi dân sự đầy đủ khi đạt độ tuổi nhất định (Từ 18 tuổi trở lên) không bị các bệnh làm mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Như vậy nếu chủ thể lập di chúc mà không có năng lực hành vi dân sự thì di chúc sẽ vô hiệu.

- Người lập di chúc mà dưới 15 tuổi lập di chúc; người lập di chúc là người từ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi lập di chúc nhưng không được sự đồng ý của bố, mẹ, người giám hộ sẽ dẫn đến di chúc vô hiệu.

2. Người lập di chúc không minh mẫn, sáng suốt, bị lừa dối, đe dọa

- Khi lập di chúc người lập di chúc phải trong trạng thái minh mẫn và sáng suốt hoàn toàn làm chủ được ý thức và suy nghĩ của mình. Đồng thời không bị bất kì ai lừa dối, đe dọa, tác động làm ảnh hưởng đến nguyện vong và ý chí của bản thân.

3. Hình thức của di chúc không tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật

- Pháp luật dân sự có quy định về hình thức bắt buộc đối với từng chủ thể lập di chúc nhất định. Nếu không tuân thủ điều kiện có hiệu lực về hình thức thì di chúc sẽ vô hiệu như sau:
* Di chúc của người từ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi không được lập thành văn bản

* Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ không có người làm chứng hoặc không lập thành văn bản có công chứng hoặc chứng thực

* Di chúc định đoạt di sản là quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất không được công chứng, chứng thực

4. Nội dung của di chúc vi phạm điều cấm của pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội

- Nội dung di chúc không được trái với điều cấm của pháp luật (ví dụ: chỉ định tổ chức phản động hưởng di sản thừa kế hoặc di sản để lại cho những người thừa kế quyền sử dụng vào mục đích trái pháp luật

5. Di chúc bị vô hiệu khi không còn tồn tại người thừa kế theo nội dung di chúc

-  Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;
-  Cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

6. Di sản để lại cho người thừa kế không còn ở thời điểm mở thừa kế

- Di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực.

7. Người để lại di sản đã lập một bản di chúc khác thay thế

- Khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc sau cùng có hiệu lực.

Di chúc của người chết chỉ bị vô hiệu một phần nếu rơi vào những trường hợp sau đây.

- Di chúc chỉ bị vô hiệu đối với phần di sản không còn ở thời điểm mở thừa kế. Phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực

- Di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại thì những phần đó vẫn có hiệu lực.

- Trường hợp có nhiều người, cơ  quan, tổ chức thừa kế theo di chúc mà có người chết trước hoặc chết cùng người lập di chúc, cơ quan, tổ chức không còn tồn tại thời điểm mở thừa kế thì chỉ phần di chúc có liên quan đến cá nhân, cơ quan, tổ chức này không có hiệu lực

Nếu di chúc gặp phải những vấn đề trên thì sẽ bị vô hiệu từ 1 phần đến toàn phần. Nếu là 1 phần thì phần tài sản vẫn được chia theo nội dung của bản di chúc.

Còn nếu di chúc vô hiệu toàn phần thì phần tài sản sẽ được chia theo pháp luật. Còn đối với những trường hợp tài sản đó là phạm pháp thì sẽ được sung công quỹ.

Nếu một bên vợ hoặc chồng lập di chúc riêng định đoạt toàn bộ tài sản chung thì di chúc chỉ bị vô hiệu một phần.

Nếu di chúc bị làm giả, sửa đổi không đúng theo quy định của pháp luật thì sẽ bị vô hiệu. Chính vì thế khi lập di chúc cần phải thực hiện một cách chính xác theo quy định từ nội dung đến hình thức của di chúc.

Theo các quy định của di chúc trên cho ta thấy rằng một di chúc thì cần có nhiều yếu tố mới được xem là có hiệu lực. Tùy theo mức độ và từng trường hợp mà di chúc được xác định mức độ vô hiệu là vô hiệu toàn bộ hoặc vô hiệu từng phần.